Er zijn een paar bouwwerken in de wereld waar mensen ooit aan begonnen zijn, maar waarvan je je afvraagt of ze ooit gereed komen. De Sagrada Familia in Barcelona is er zo een, maar ook het Crazy Horse Memorial in de Black Hills in South Dakota behoort tot dat selecte gezelschap.
Tekst en foto’s: Nico van Dijk
Toen Lakota-chief Henry Standing Bear in 1939 beeldhouwer Korzak Ziolkowski benaderde om, analoog aan de vier presidentskoppen van het nabij gelegen Mount Rushmore, een groot beeld van de illustere chief Crazy Horse uit de rotsen te hakken, hebben beiden wellicht niet helemaal kunnen bevroeden waaraan ze begonnen. Daarvan getuigt ook het budget voor het hele plan: welgeteld 147 dollar.
‘Crazy Horse grote rode leider’
South Dakota is de thuisbasis van negen van de Lakota, Dakota en Nakota stammen. Standing Bear wilde met het beeld van Crazy Horse, een Lakota-leider die leefde van ongeveer 1840 tot 1877, de wereld laten weten dat ‘de rode man ook grote leiders heeft gehad’. Crazy Horse was een van de leiders van de indianenstammen die in 1877 het detachement van generaal George Custer in de pan hakten bij Little Bighorn.
Ziolkowski ontwierp een beeld waarop het bovenlijf van Crazy Horse te zien is, zittend op een paard. Zijn linkerarm is uitgestrekt en de wijsvinger wijst priemend naar voren. Het hele beeld moet 171 meter hoog worden en 195 meter lang. Daarmee zou het Crazy Horse Memorial het grootste beeldhouwwerk ter wereld worden. Alleen al in het wapperende haar van Crazy Horse passen met gemak de vier hoofden van de presidenten uit Mount Rushmore.
Berg vol hard graniet en ijzer
Daarna begon het zoeken naar een berg die voor dit gigantische beeld geschikt was. Ziolkowski wilde het beeld eigenlijk uithakken in een berg in buurstaat Wyoming, maar ja, daar hadden de Lakota niet geleefd. Uiteindelijk werd, op zo’n 17 mijl van Mount Rushmore, in de Black Hills de Thunderhead Mountain geschikt bevonden. Nu heeft die berg twee problemen: hij bestaat uit keihard graniet (een van de hardste gesteenten in de hele Black Hills) en zit stampvol ijzer. Zodra er ergens in een straal van 15 mijl rond de berg onweer gesignaleerd is, moet het werk stilgelegd worden. Ook toeristenbussen mogen dan niet naar de voet van de berg rijden.
Ziolkowski begon zijn monumentale klus in 1948. Dat betekent dat in 2023 het werk al 75 jaar aan de gang is. Hij schakelde ook zijn vrouw Ruth en later zelfs hun tien kinderen in om mee te werken aan het immense hakwerk. Sommige kinderen haakten later weer af, maar een paar gingen er door. En bij de twee huidige werkploegen van elk zes man zitten nog enkele kleinkinderen van Ziolkowski. De goede man zelf heeft de voltooiing van het gezicht van Crazy Horse niet meegemaakt. De beeldhouwer stierf in 1982 en ligt aan de voet van de rots begraven. Een grote vlaggenmast markeert zijn graf.
Hoofd Crazy Horse
Het hoofd van Crazy Horse, die in de Lakota-taal Tasunka Witco heette, kwam pas in juni 1998 gereed. Dat hoofd lijkt trouwens helemaal niet op dat van de echte chief, maar moet de ijzeren wilskracht van de Lakota-leider uitstralen.
Inmiddels wordt gewerkt aan het uithakken van de vinger, de hand en de manen van het paard. Die vinger alleen al is zo groot als een Amerikaanse schoolbus. Het project wordt volledig gefinancierd door donaties, entreegelden en andere inkomsten die de Crazy Horse Memorial Foundation weet te genereren. Er zit geen dollarcent aan overheidssubsidie bij. Aan fondsen heeft de foundation momenteel geen gebrek, wel aan vakbekwaam personeel.
Crazy Horse Memorial bekijken
Wie het beeld wil bezoeken, heeft drie opties. De goedkoopste is om 11 dollar per volwassene entree te betalen voor de parkeerplaats ( tarief zomer 2017). Je kunt het hoofd dan prima bekijken en ook het fraaie Visitor Center bezoeken. De parkeerplaats is groot genoeg en heeft aparte plaatsen voor campers.
Daarnaast kun je een kaartje kopen voor de bus die je naar de voet van de rots brengt. Zelf er naartoe wandelen of rijden is niet toegestaan. Dat is te onveilig, want er wordt regelmatig met explosieven gewerkt. De bus stopt regelmatig zodat je van dichterbij foto’s kunt maken. Onderaan de berg ligt ook een stuk vlak gemaakt graniet, dat net zo glad is als het hoofd van Crazy Horse. Daar mag je even aan voelen, zodat je weet hoe het hoofd aanvoelt.
Expeditie naar het werkplateau
Wie het echt breed laat hangen, boekt een expeditie naar het werkplateau voor het hoofd van Crazy Horse. Dit plateau staat vol machines en moet de toekomstige arm van het opperhoofd worden. Dat tripje kost dan wel minimaal 105 dollar, maar Amerikanen mogen dat als gift aan het goede doel van de belasting aftrekken. Zo betaalt de overheid toch nog een beetje mee.
De ‘Volksmarch’ naar het hoofd van Crazy Horse Memorial
Er is nog wel een andere mogelijkheid om dicht bij het hoofd te komen. In het eerste weekend van juni of in september wordt de zogeheten ‘Volksmarch’ gehouden. Dat is een tien kilometer lange wandeling naar de arm van het beeld.
Blijft natuurlijk nog die ene vraag: wanneer is het monument af? Als ik onze gepensioneerde buschauffeur die vraag stel, kijkt hij de bus eens rond en zegt dan lachend: “Wel, ik denk dat de meeste mensen in deze bus het beeld dan vanuit een hele andere hoek zullen bekijken.” Wie zo lang niet kan wachten, kan zich alvast een indruk vormen aan de hand van een schaalmodel van 1:34 dat een beetje weggestopt staat in het Visitor Center. ‘Never forget your dreams’ staat er op een groot bord richting de uitgang en zo’n motto heb je bij een project van deze omvang ook wel nodig.
Het Crazy Horse Memorial ligt aan de Avenue of the Chiefs aan Highway 16/385 tussen Hill City en Custer in South Dakota. Als je in het Visitor Center een ‘re-admit-pass’ vraagt, kun je ’s avonds gratis de parkeerplaats op om de lasershow te bekijken.
Crazy Horse Memorial combineren met Mount Rushmore
Het leukste is het om een bezoek aan het Crazy Horse Memorial te combineren met een trip naar Mount Rushmore, dat 17 mijl verderop ligt. Mount Rushmore is een soort heiligdom van de Amerikaanse democratie. Het is af en letterlijk en figuurlijk glad gepolijst. Crazy Horse Memorial daarentegen straalt nog een ruwheid uit en het contrast met Mount Rushmore kon niet groter zijn.
Met de camper naar Crazy Horse Memorial
Wij bezochten Mount Rushmore en Crazy Horse Memorial met onze bij Worldwidecampers gehuurde camper. Vlakbij Mount Rushmore is een grote KOA-campground, de Palmer Gulch. Reserveer hier ruim van tevoren een plek, want het is een populaire camping. Dat komt mede door het grote aanbod van activiteiten zoals een ‘funzone’ (met onder meer een zwembad, een openluchtbioscoop en skelterverhuur) en een manage.
Zelf met een camper door Amerika op vakantie? Vergelijk dan de aanbiedingen bij onder meer Worldwidecampers, Travelhome en AmerikaPlus.
Meer ‘native american’-beelden in South
Het beeld van Crazy Horse is niet het enige beeld in South Dakota dat gewijd is aan de native american-bevolking South Dakota. Vlakbij Chamberlain kijkt een 15 meter hoog vrouwenbeeld over de Missouri River. Het beeld, genaamd Dignity, is speciaal ontworpen om de culturen van de Lakota en Dakota bevolking te eren.
Dit is het eerste artikel van een special over Idaho, South Dakota, Wyoming en Montana. Samen met North Dakota afficheren zij zich als ‘The Great American West’, het échte Amerika van het klassieke Wilde Westen. Lees ook de reisreportages over het Westen van de Verenigde Staten, onder andere over de CrowFair in Montana, Grand Teton National Park, Yellowstone National Park, Salt Lake City en de Met de camper naar de Grand Canyon.